دانلود زندگی نامه شهید چمران

زندگینامه شهید دكتر مصطفی چمران
چمران از قلب بیروت سوخته و خراب تا قله های بلند كوههای جبل عامل و در مرزهای فلسطین اشغال شده از خود قهرمانیهای بسیاری به یادگار گذاشته و همیشه در قلب محرومین و مستضعفین شیعه جای گرفته است .دكتر مصطفی چمران در سال 1311 در تهران ، خیابان پانزده خرداد متولد شد. وی تحصیلات خود را در مدرسه انتصاریه، نزدیك پامنار، آغاز كرد و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ سپس در دانشكده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشته الكترومكانیك فارغ التحصیل شد. چمران یك سال به تدریس در دانشكده فنی پرداخت. وی در همه دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به آمریكا اعزام شد و پس از تحقیقات علمی در جمع معروف ترین دانشمندان جهان در كالیفرنیا ومعتبرترین دانشگاه آمریكا - بركلی - با ممتاز ترین درجه علمی موفق به اخذ مدرك دكترای الكترونیك و فیزیك پلاسما گردید.

 فعالیتهای اجتماعی:
دكتر مصطفی چمران  از 15 سالگی در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت الله طالقانی، در مسجد هدایت، و در درس فلسفه و منطق استاد شهید مرتضی مطهری و بعضی از اساتید دیگر شركت می كرد و از اولین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. در مبارزات سیاسی دوران مصدق از مجلس چهاردهم تا ملی شدن صنعت نفت شركت داشت . بعد از كودتای ننگین 28 مرداد و سقوط دولت دكتر مصدق در لوای یك گروه سیاسی  سخت ترین مبارزه ها و مسئولیتهای او علیه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ایران، بدون خستگی و با همه قدرت خود، علیه نظام طاغوتی شاه جنگید و خطرناك ترین مأموریتها را در سخت ترین شرایط با پیروزی به انجام رسانید.

 

چمران در آمریكا، با همكاری بعضی از دوستانش، برای اولین بار انجمن اسلامی دانشجویان آمریكا را پایه ریزی كرد و از موسسین انجمن دانشجویان ایرانی در كالیفرنیا و از فعالین انجمن دانشجویان ایرانی در آمریكا به شمار می رفت كه به دلیل این فعالیتها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع می شود. او پس از قیام خونین 15 خرداد سال 1342 و سركوب ظاهری مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام خمینی (ره) دست به اقدامی جسورانه و سرنوشت ساز می زند و  به همراهی بعضی از دوستان مؤمن و همفكر ، رهسپار مصر می شود و مدت دو سال در زمان عبد الناصر سخت ترین دوره های چریكی و پارتیزانی را می آموزد و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته شده و فوراً مسئولیت تعلیم چریكی مبارزان ایرانی را بر عهده می گیرد .

وی به علت برخورداری از بینش عمیق مذهبی، از ملی گرایی ورای اسلام ، گریزان بود و وقتی در مصر مشاهده نمود كه جریان ناسیونالیسم عربی باعث تفرقه مسلمین می شود، به جمال عبد الناصر اعتراض كرد . ناصر ضمن پذیرش این اعتراض گفت كه جریا ن ناسیونالیسم عربی آنقدر قوی است كه نمی توان به راحتی با آن مقابله كرد . چمران نیز با تأسف تأكید می كند كه ما هنوز نمی دانیم كه بیشتر این تحریكات از ناحیه دشمن برای ایجاد تفرقه در بین مسلمانان است. از آن پس به چمران و یارانش اجازه داده می شود تا در مصر نظرات خود را بیان كنند.

حضور در لبنان:
بعد از وفات عبد الناصر، ایجاد پایگاه چریكی مستقل برای تعلیم مبارزان ایرانی، ضرورت پیدا می كند ، از این رو دكتر چمران رهسپار لبنان می شود تا چنین پایگاهی را ایجاد كند.

او به كمك امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، حركت محرومین و سپس جناح نظامی آن، سازمان «امل» را بر اساس اصول و مبانی اسلامی پی ریزی می نماید . این سازمان درمیان توطئه ها و دشمنی های چپ و راست، با تكیه بر ایمان به خدا و با اسلحه شهادت، خط راستین اسلام انقلابی را پیاده  كرده  ، در معركه های مرگ و حیات به آغوش گرداب خطر فرو می رود و در طوفانهای سهمناك سرنوشت، به استقبال شهادت می تازد و پرچم خونین تشیع را در برابر جبار ترین ستمگران روزگار، صهیونیزم اشغالگر و همدستان خونخوار آنها، راستگرایان فالانژ، به اهتزاز در می آورد.

چمران از قلب بیروت سوخته و خراب تا قله های بلند كوههای جبل عامل و در مرزهای فلسطین اشغال شده از خود قهرمانیهای بسیاری  به یادگار گذاشته وهمیشه  در قلب محرومین و مستضعفین شیعه جای گرفته  است . شرح این مبارزات افتخار آمیز با قلمی سرخ و به شهادت خون پاك شهدای لبنان، بر كف خیابانهای داغ و بر دامنه كوههای مرزی اسرائیل برای ابد ثبت گردیده است.

 

چمران و انقلاب اسلامی ایران:
دكتر چمران با پیروزی انقلاب اسلامی بعد از 21 سال هجرت، به وطن باز می گردد. همه تجربیات انقلابی و علمی خود را در خدمت انقلاب می گذارد. خاموش و آرام ولی فعالانه و قاطعانه به سازندگی می پردازد و همه تلاش خود را صرف تربیت اولین گروههای پاسداران انقلاب در سعد آباد می كند. سپس در شغل معاونت نخست وزیری ، روز و شب خود را به خطر می اندازد تا سریع تر مسأله كردستان را فیصله دهد .او در قضیه فراموش ناشدنی « پاوه » قدرت ایمان و اراده آهنین  و شجاعت و فدا كاری خود را  بر همگان ثابت می كند . 

پس از این جرایانات ، فرمان انقلابی امام خمینی (ره) صادر شد . فرماندهی كل قوا را به دست گرفت و به ارتش فرمان داد تا در 24 ساعت خود را به پاوه برساند و فرماندهی منطقه نیز به عهده دكتر چمران واگذار شد.

رزمندگان از جان گذشته انقلاب، اعم از سرباز و پاسدار به حركت در آمدند وبا تكیه بر همه تجارب انقلابی، ایمان، فداكاری، شجاعت، قدرت رهبری و برنامه ریزی دكتر چمران به  شكوهمند ترین قهرمانیها دست یافتند و  در عرض 15 روز همه شهر ها و راهها و مواضع استراتژیك كردستان را به تصرف درآوردند. بدین ترتیب كردستان از خطر حتمی نجات یافت و مردم مسلمان كرد با شادی و شعف به استقبال این پیروزی شتافتند.

دكترمصطفی چمران بعد از این پیروزی بی نظیر و بازگشت به تهران از طرف بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ، امام خمینی (ره)، به وزارت دفاع منصوب گردید. وی در پست جدید، برای تغییر و تحول ارتش ، به یك سلسله برنامه های وسیع بنیادی  دست زد كه پاكسازی ارتش و پیاده كردن برنامه های اصلاحی از این قبیل است .

شهید  چمران در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، از سوی مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد و تصمیم داشت در تدوین قوانین و نظام جدید انقلابی، بخصوص در ارتش، حداكثر سعی و تلاش خود را بكند تا ساختار گذشته ارتش را تغییر دهد. وی در یكی از نیایشهای خود بعد ازانتخاب نمایندگی مردم در مجلس شورای اسلامی، اینسان خدا را شكر می گوید: « خدایا، مردم آنقدر به من محبت كرده اند و آنچنان مرا از باران لطف و محبت خود سرشار كرده اند كه به راستی خجلم و آنقدر خود را كوچك می بینم كه نمیتوانم از عهده آن به در آیم. تو به من فرصت ده، توانایی ده تا بتوانم از عهده برایم و شایسته این همه مهر و محبت باشم.» 

چمران  سپس به نمایندگی حضرت امام (ره) در شورای عالی دفاع منصوب شد و مأموریت یافت تا به طور مرتب گزارش كار ارتش را ارائه نماید.

پس از شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، دوران حماسه ساز و پرتلاش دیگری آغاز می شود . دكتر چمران در آن دوران  نمونه كامل ایثار، شجاعت و در عین فروتنی و كار مداوم و بدون سر و صدا و فقط برای رضای خدا بود . او بعد از حمله ناجوانمردانه ارتش صدام به مرزهای ایران و یورش سریع آنها به شهر ها و روستا ها و مردم بی دفاع ، نتوانست آرام بگیرد و به خدمت امام امت رسید و با اجازه ایشان و به همراه مقام معظم رهبری ، آیت الله  خامنه ای كه در آن زمان  نماینده دیگر امام در شورای عالی دفاع و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بود ، به اهواز رفت. از آنجایی كه او همیشه خود را در گرداب خطر می افكند و هراسی از مرگ نداشت، از همان بدو ورود دست بكار شد و در شب اول حمله چریكی ای را علیه تانكهای دشمن كه تا چند كیلومتری شهر اهواز پیشروی كرده بودند، آغاز كرد.

مصطفی چمران گروهی از رزمندگان داوطلب را  به گردخود جمع كرد وبا تربیت و سازماندهی آنان، ستاد جنگهای نامنظم را در اهواز تشكیل داد. این گروه كمكم قوت گرفت و منسجم شد و خدمات زیادی انجام داد. ایجاد واحد مهندسی فعال برای ستاد جنگهای نامنظم یكی از این برنامه ها بود، كه به كمك آن جاده های نظامی به سرعت و در نقاط مختلف ساخته شد و با نصب پمپ های آب در كنار رود كارون و احداث یك كانال به طول حدود بیست كیلومتر و عرض یكصد متر در مدتی كوتاه ، آب كارون را به طرف تانكهای دشمن روانه ساخت، بطوری كه آنها مجبور شدند چند كیلومتری عقب نشینی كنند و سدی عظیم مقابل خود بسازند.  این عمل فكر تسخیر اهواز را برای همیشه از سردشمنان به دور كرد .

یكی دیگر از كارهای مهم و اساسی او از همان روزهای اول، ایجاد هماهنگی بین ارتش، سپاه و نیروهای داوطلب مردمی بود كه در منطقه حضور داشتند. بازده این حركت و شیوه جنگ مردمی و هماهنگی كامل بین نیروهای موجود، تاكتیك تقریباً جدید جنگی بود. چیزی كه ابر قدرتها قبلاً فكر آن را نكرده بودند. متأسفانه این هماهنگی در خرمشهر به وجود نیامد و نیروهای مردمی تنها ماندند. او تصمیم داشت به خرمشهر  برود ولی به علت  خطر سقوط جدی اهواز، موفق نشد ولی چندین بار نیروهایی بین دویست تا یك هزار نفر را سازماندهی كرده و به خرمشهر فرستاد . آنان به كمك دیگر برادران خود توانستند در جنگی نا برابر مقابل حملات پیاپی دشمن تا مدتها مقاومت كنند.

پس از یأس دشمن از تسخیر اهواز، رژیم بعث عراق  سخت به فتح سوسنگرد دل بسته بود تا رویای قادسیه را تكمیل كند و برای دومین بار به آن شهر مظلوم حمله كرد و سه روز تانكهای حزب بعث  شهر را در محاصره گرفتند . روز سوم تعدادی از آنها توانستند به داخل شهر راه یابند. گزارش مهر همچنین می افزاید : دكتر چمران از محاصره تعدادی از یاران و رزمندگان شجاع خود در آن شهر سخت بر آشفته بود، با فشار و تلاش خود ومقام معظم رهبری  ، ارتش را آماده ساخت كه برای اولین بار دست به یك حمله خطرناك وحماسه آفرین و نابرابر بزنند و خود نیز نیروهای مردمی و سپاه پاسداران را در كنار ارتش سازمان دهی كرد و با نظامی نو و شیوه ای جدید از جانب جاده اهواز سوسنگرد به دشمن یورش بردند.

شهید چمران پیشاپیش یارانش، به شوق كمك و دیدار برادران محاصره شده در سوسنگرد، به سوی این شهر می شتافت كه در محاصره تانكهای دشمن قرار گرفت. او سایر رزمندگان را به سوی دیگری فرستاد تا نجات یابند وخود را به حلقه محاصره دشمن انداخت؛ در این هنگام بود كه نبرد سختی در گرفت؛ نیروهای كماندوی دشمن از پشت تانكها به او حمله كردند و او نیز  در مصاف با دشمن متجاوز، از نقطه ای به نقطه دیگر و از سنگری به سنگردیگر می رفت. كماندوهای دشمن او را به زیر رگبار گلوله های خود گرفته بودند، تانكها به سوی او تیر اندازی می كردند و او شجاعانه و بدون هراس از انبوه دشمن و آتش شدید آنها سریع، چابك، به آتش آنها پاسخ گفته و هر لحظه سنگر خود را تغییر می داد.

در این درگیری همرزم  چمران به شهادت رسید و اویك تنه به نبرد خود ادامه می داد و به سوی دشمن حمله می برد.  تا آنكه در حین « رقصی چنین در میانه میدان» از دوقسمت پای  چپ زخمی شد. با پای زخمی بر یك كامیون عراقی حمله برد و به غنیمت گرفت .  او به كمك جوان چابك دیگری كه خود را به مهلكه رسانده بود به داخل كامیون نشست واز دایره محاصره خارج شد .

دكتر چمران با همان كامیون خود را به بیمارستانی در اهواز رسانید و بستری شد. اما بیش از یك شب در بیمارستان نماند وبعد از آن به مقر ستاد جنگهای نا منظم رفت و دوباره با پای زخمی و دردمند به كار خود پرداخت. حتی در همان شبی كه در بیمارستان بستری بود، جلسه مشورتی فرماندهان نظامی (تیمسار شهید فلاحی، فرمانده لشگر92، شهید كلاهدوز، مسئولین سپاه و سرهنگ محمد سلیمی كه رئیس ستاد او بود)، استاندار خوزستان و نماینده امام در سپاه پاسداران (شهید محلاتی) در كنار تخت او در بیمارستان تشكیل شد .او در همان حال و همان شب پیشنهاد حمله به ارتفاعات الله اكبر را مطرح كرد.

شهید چمران به رغم اسرار و پیشنهاد مسئولین و دوستانش ، حاضر به ترك اهواز و ستاد جنگهای نا منظم و حركت به تهران برای معالجه نشد . تمام مدت را در همان ستاد گذراند،  در كنار بسترش و در مقابلش نقشه های نظامی منطقه، مقدار پیشروی دشمن و حركت نیروهای خودی نصب شده بود و او كه قدرت و یارای به جبهه رفتن نداشت، دائماً به آنها می نگریست و مرتب طرحهای جالب و پیشنهاد های سازنده در زمینه های مختلف نظامی، مهندسی و حتی فرهنگی ارائه می داد.

چمران پس از زخمی شدن، اولین بار برای دیدار با امام امت و بیان گزارش عازم تهران شد. به حضور امام رسید و حوادثی را كه اتفاق افتاده بود و شرح مختصر عملیات و پیشنهادهای خود را ارائه داد. حضرت امام (ره) نیز پدرانه و با ملاطفت خاصی  رهنمودهای لازم را ارائه می داد.

دكتر چمران از سكون و عدم تحركی كه در جبهه ها وجود داشت دائماً رنج می برد و تلاش می كرد كه باارائه پیشنهادها و برنامه های ابتكاری حركتی بوجود آورد. او اصرار داشت كه هرچه زودتر به تپه های الله اكبر و سپس به بستان حمله شود و خود را به تنگ چزابه كه نزدیكی مرز است رسانده تا ارتباطات شمالی و جنوبی نیروهای عراقی و مرز پیوسته آنان قطع شود. به گزارش مهر بالاخره در سی و یكم اردیبهشت ماه 1360، با یك حمله هماهنگ و برق آسا ارتفاعات الله اكبر فتح شد كه پس از پیروزی سوسنگرد بزرگ ترین پیروزی تا آن زمان بود.

شهید چمران به همراه رزمندگان شجاع اسلام در زمره اولین كسانی بود كه پا به ارتفاعات الله اكبر گذاشت؛ در حالی كه دشمن  هنوز در نقاطی مقاومت می كرد او و فرمانده شجاعش ایرج رستمی، دو روز بعد با تعدادی از یاران خود توانستند با فدا كاری و قدرت تمام تپه های شحیطیه (شاهسوند) را به تصرف در درآورند .

پس از پیروزی ارتفاعات الله اكبر، چمران  اصرار داشت نیروهای ایرانی هرچه زودتر، قبل از این كه دشمن بتواند استحكاماتی برای خود ایجاد كند، بسوی بستان سرازیر شوند كه این كار عملی نشد و خود او طرح تسخیر دهلاویه را با ایثار و گذشت و فداكاری رزمندگان جان بر كف ستاد جنگهای نا منظم و به فرماندهی ایرج رستمی عملی ساخت.

شهادت :
در سی ام خرداد ماه 1360 یعنی یك ماه پس از پیروزی ارتفاعات الله اكبر، چمران در جلسه فوق العاده شورای عالی دفاع در اهواز با حضور مرحوم آیت الله اشراقی شركت و از عدم تحرك و سكون نیروهاانتقاد كرد و پیشنهاد های نظامی خود را از جمله حمله به بستان را ارائه داد. این آخرین جلسه شورای عالی دفاع بود كه  در آن شركت داشت و فردای آن روز، روز غم انگیز و بسیار سخت و هولناكی بود.

 در سحر گاه سی و یكم خرداد 1360 ، ایرج رستمی فرمانده منطقه دهلاویه به شهادت رسید و شهید دكتر چمران بشدت از این حادثه افسرده و ناراحت بود. غمی مرموز همه رزمندگان ستاد، بخصوص رزمندگان و دوستان رستمی را فرا گرفته بود. شهید چمران، یكی دیگر از فرماندهانش را احضار كرد و خود، او را به جبهه برد تا در دهلاویه به جای رستمی معرفی كند . در لحظه حركت، یكی از رزمندگان با سادگی و زیبایی گفت: « همانند روز عاشورا كه یكایك یاران حسین (ع) به شهادت رسیدند، عباس علمدار او(رستمی) هم به شهادت رسید و اینك خود او آماده حركت به جبهه است.»

بطرف سوسنگرد به راه افتاد و در بین راه مرحوم آیت الله اشراقی و شهید تیمسار فلاحی را ملاقات كرد. برای آخرین بار همدیگر را دیدند وبه حركت ادامه دادند تا اینكه به قربانگاه رسیدند .

چمران  همه رزمندگان را در كانالی پشت دهلاویه جمع كرد، شهادت فرمانده شان را به آنها تبریك و تسلیت گفت و با صدایی محزون و گرفته از غم فقدان رستمی، ولی نگاهی عمیق و پر نور و چهره ای نورانی و دلی مالا مال از عشق به شهادت و شوق دیدار پروردگار گفت: «خدا رستمی را دوست داشت و برد و اگرخدا ما را هم دوست داشته باشد، می برد.»

خداوند ثابت كرد كه او را نیز دوست دارد و به سوی خود فرا خواند. چمران در آن منطقه در حین سركشی به مناطق و خطوط مقدم  بر اثر اثابت تركش خمپاره های دشمن به شهادت رسید .

 

 

دانلود کتاب طعم مرگ

دانلود کتاب طعم مرگ1

 

خواب دیدم خواب اینکه مرده ام

خواب دیدم خسته و افسرده ام

روی من خروارها از خاک بود

وای قبر من چه وحشتناک بود

تا میان گور رفتم دل گرفت

قبر کن سنگ لحد را گل گرفت

ناله می کردم ولیکن بی جواب

تشنه بودم تشنه یک جرعه آب

بالش زیر سرم از سنگ بود

غرق وحشت سوت و کور و تنگ بود

خسته بودم هیچ کس یارم نشد

زان میان یک تن خریدارم نشد

هرکه آمد پیش حرفی راند و رفت

سوره حمدی برایم خواند و رفت

نه شفیقی نه رفیقی نه کسی

ترس بود و وحشت و دلواپسی

آمدند از راه نزدم دو ملک

تیره شد در پیش چشمانم فلک

یک ملک گفتا بگو نام تو چیست

آن یکی فریاد زد رب تو کیست

ای گنهکار سیه دل بسته پر

نام اربابان خود یک یک ببر

در میان عمر خود کن جستجو

کارهای نیک و زشتت را بگو

ما که ماموران حق داوریم

نک تو را سوی جهنم می بریم

دیگر آنجا عذر خواهی دیر بود

دست و پایم بسته در زنجیر بود

نا امید از هر کجا و دلفکار

می کشیدندم به خفت سوی نار

ناگهان الطاف حق آغاز شد

از جنان درهای رحمت باز شد

مردی آمد از تبار آسمان

نور پیشانیش فوق کهکشان

چشمهایش زندگانی می سرود

درد را از قلب آدم می زدود

گیسوانش شط پر جوش و خروش

در رکابش قدسیان حلقه بگوش

صورتش خورشید بود و غرق نور

جام چشمانش پر از شرب طهور

لب که نه سرچشمه آب حیات

بین دستش کائنات و ممکنات

خاک پایش حسرت عرش برین

طره یی از گیسویش حبل المتین

بر سرش دستار سبزی بسته بود

بر دلم مهرش عجب بنشسته بود

ادامه مطلب :

در قدوم آن نگار مه جبین

از جلال حضرت عشق آفرین

دو ملک سر را به زیر انداختند

بال خود را فرش راهش ساختند

غرق حیرت داشتند این زمزمه

آمده اینجا حسین فاطمه
صاحب روز قیامت آمده

گویی بهر شفاعت آمده

سوی من آمد مرا شرمنده کرد

مهربانانه به رویم خنده کرد

گفت آزادش کنید این بنده را

خانه آبادش کنید این بنده را

اینکه اینجا این چنین تنها شده

کام او با تربت من وا شده

مادرش او را به عشقم زاده است

گریه کرده بعد شیرش داده است

بارها بر من محبت کرده است

سینه اش را وقف هیئت کرده است

اینکه می بینید در شور است و شین

ذکر لالائیش بوده یا حسین(ع)

دیگران غرق خوشی و هلهله

دیدم او را غرق شور و هروله

با ادب در مجلس ما می نشست

او به عشق من سر خود را شکست

سینه چاک آل زهرا بوده است

چای ریز مجلس ما بوده است

خویش را در سوز عشقم آب کرد

عکس من را بر دل خود قاب کرد

اسم من راز و نیازش بوده است

خاک من مهر نمازش بوده است

پرچم من را بدوشش می کشید

پا برهنه در عزایم می دوید

اقتدا به خواهرم زینب نمود

گاه میشد صورتش بهرم کبود

بارها لعن امیه کرده است

خویش را نذر رقیه کرده است

تا که دنیا بوده از من دم زده

او غذای روضه ام را هم زده

اینکه در پیش شما گردیده بد

جسم و جانش بوی روضه می دهد

حرمت من را به دنیا پاس داشت

ارتباطی تنگ با عباس داشت

نذر عباسم به تن کرده کفن

روز تاسوعا شده سقای من

گریه کرده چون برای اکبرم

با خود او را نزد زهرا می برم

هرچه باشد او برایم بنده است

او بسوزد صاحبش شرمنده است

در قیامت عطر و بویش  میدهم

پیش مردم آبرویش میدهم

باز بالاتر به روز سرنوشت

میشود همسایه من در بهشت

آری آری هرکه پا بست من است

نامه ی اعمال او دست من است

 

شاعر : سید امیر حسین میر حسینی

 

فعالیت های قرآنی طلاب حوزه علمیه فاطمیه الیگودرز

1. تاسیس موسسه قرآنی مفتاح الفتوح

2. برگزاری کلاس قرآن در مساجد سطح شهر و روستا

3. برگزاری جلسات قرآن به صورت خانگی

جهت مشاهده کلیپ زیر را مشاهده نمایید.

کلیپ فعالیت های قرآنی طلاب

شرح حادثه

این حادثه در ساعت ۱۴ و ۲۶ دقیقه روز دوشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۷۳ هم‌زمان با روز عاشورا و در حالی که در رواق‌ها، صحن‌ها، بست‌ها و اطراف آرامگاه امام هشتم شیعیان، مردم حضور داشتند و مشغول عزاداری بودند، روی داد.[۳]

این بمب‌گذاری در محلی واقع در قسمت بالای سر ضریح انجام و منفجر شد. بر اثر شدت انفجار که طبق نظر کارشناسان مربوطه حجم آن معادل ۱۰ پوند(۴٫۵ کیلوگرم) ماده منفجره تی.ان.تی بود، ۲۶ نفر جان داده و بیش از ۳۰۰ تن زخمی شدند.

شرایط ویژه پس از انفجار، موجب شد درهای صحن‌ها و حرم بسته شود به نحوی که در ساعات اولیه، صرفاً مسؤولان و خادمان آستان قدس رضوی امکان ورود و خروج به حرم را داشتند.

در این انفجار، به بنای آرامگاه، آسیب کمی رسید و کاشی کاری‌ها و آیینه کاری‌های بسیار ظریف ۸۰۰ ساله حرم، تا حدودی آسیب دید.

عاملان حادثه
دولت ایران سازمان مجاهدین خلق را عامل این حادثه دانست و اعلام کرد که هدف آن سازمان از این کار اختلاف افکنی بین شیعه و سنی بوده‌است. دو زن به همین اتهام و همچنین قتل کشیش‌های مسیحی -مهدی دیباج و هایک هوسپیان مهر- (که بعداً در زمره قتل‌های زنجیره‌ای قرار گرفت) محاکمه و سپس با تخفیف در مجازات از اعدام رهایی یافتند.

اما در ۲۷ مارس ۱۹۹۵ یک نشریه پاکستانی اعلام کرد که یک جوان ۲۴ ساله مذهبی متعصب به نام عبدالشکور که یکی از دستیاران نزدیک رمزی یوسف از اعضای القاعده است به انجام این بمبگذاری اعتراف نموده‌است. رمزی یوسف به اتهامات گوناگون از جمله بمبگذاری در مرکز تجارت جهانی در سال ۱۹۹۳ هم اکنون در آمریکا دوره حبس ابد خود را می‌گذراند

شب قدر

 

شب قَدر یا لَیلَةُ القَدر شب نزول قرآن و مقدّر شدن امور یک‌ساله انسان‌هاست. قرآن در سوره‌های قدر و دخان از این شب سخن گفته است. در قرآن و روایات ارزش شب قدر بیش از هزار ماه دانسته شده است. این شب بافضیلت‌ترین شبِ سال و شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است و در آن، فرشتگان به زمین می‌آیند و بنابر برخی از احادیث شیعه، مقدرات سال آینده بندگان را بر امام عرضه می‌کنند.

زمان دقیق شب قدر، روشن نیست، ولی بر اساس بسیاری از روایات، در ماه رمضان واقع شده است و به احتمال زیاد یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ و یا ۲۳ این ماه است. شیعیان بر شب ۲۳ رمضان و اهل سنت بر شب ۲۷ رمضان تاکید بیشتری دارند.

شیعیان در این شب‌ها با الگوگیری از معصومان(ع)، به شب‌زنده‌داری، خواندن قرآن، دعا و دیگر آیین‌ها و اعمال این شب می‌پردازند. ضربت خوردن و شهادت امام علی(ع) در این شب‌ها نیز به اهمیت آن‌ نزد شیعیان افزوده و سوگواری برای آن امام با آیین‌های شب قدر همراه شده است.

اعمال مخصوص شب‌ قدر
اعمال مخصوص شب‌ قدر بر دو نوع است؛ يكى آن‌ كه در هر سه شب بايد انجام داد و ديگر آن‌هايی كه مخصوص هر شب است.
به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ شب قدر همان شبى است كه در تمام سال شبى به خوبى و فضيلت آن نمى‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدير امور سال مشخص مى‌شود. اعمال مخصوص شب‌ قدر بر دو نوع است؛ يكى آن‌كه در هر سه شب بايد انجام داد و ديگر آن‌هايی كه مخصوص هر شب است.

اعمالى است كه در هر سه شب بايد انجام داد و آن چند عمل است.

اول: غسل

علاّمه مجلسى فرموده بهتر است غسل اين شبها در هنگام غروب آفتاب انجام گيرد كه نماز شام را با غسل بخواند.

دوم: دو ركعت نماز كه در هر ركعت پس از سوره «حمد»، هفت مرتبه «توحيد» خوانده و پس از فراغت از نماز هفتاد مرتبه بگويد، أَسْتَغْفِرُ اللّه وَ أَتوبُ الَيْهِ . در روايت نبوى است: كه از جاى برنخيزد تا خدا او و پدر و مادرش را بيامرزد.

سوم: قرآن مجيد را باز كند و در برابر خود گرفته و بگويد:اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكِتَابِكَ الْمُنْزَلِ وَ مَا فِيهِ وَ فِيهِ اسْمُكَ الْأَكْبَرُ وَ أَسْمَاؤُكَ الْحُسْنَى وَ مَا يُخَافُ وَ يُرْجَى أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ عُتَقَائِكَ مِنَ النَّارِ.

خدایا از تو درخواست می‌كنم به حق كتاب نازل شده‌ات و آنچه در آن است و در آن است نام بزرگترت، و نام هاى نيكوترت و آنچه بيم انگيز است و اميدبخش، اينكه مرا از آزادشدگان از آتش دوزخ قرار دهى.

سپس هر حاجتی كه دارد بخواهد.

اللَّهُمَّ بِحَقِّ هَذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ أَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ كُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فِيهِ وَ بِحَقِّكَ عَلَيْهِمْ فَلا أَحَدَ أَعْرَفُ بِحَقِّكَ مِنْكَ

خدايا به حق اين قرآن، و به حق كسی كه آن را بر او فرستادى و به حق هر مؤمنى كه او را در قرآن ستودى و به حق خود بر آنان، پس احدى شناساتر از تو به حق تو نيست

 

چهارم: قرآن به سرگرفتن در شب قدر و خدا را به چهارده معصوم سوگند دادن .

پنجم: خواندن زیارت امام حسین علیه السلام در شب قدر.

ششم: اين شبها را احيا بدارد، روايت شده هركه شب قدر را احيا بدارد، گناهانش آمرزيده مى شود. هرچند به شماره ستارگان آسمان و سنگينى كوه ها و پيمانه درياها باشد.

هفتم: صد ركعت نماز بجا آورد كه فضليت بسيار دارد و بهتر آن است كه در هر ركعت پس از سوره «حمد» ، ده مرتبه «توحيد» بخواند.

هشتم: اين دعا را بخواند : اللَّهُمَّ إِنِّي أَمْسَيْتُ لَكَ عَبْداً دَاخِراً لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرّاً وَ لا أَصْرِفُ عَنْهَا سُوءاً أَشْهَدُ بِذَلِكَ عَلَى نَفْسِي وَ أَعْتَرِفُ لَكَ بِضَعْفِ قُوَّتِي وَ قِلَّةِ حِيلَتِي فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْجِزْ لِي مَا وَعَدْتَنِي وَ جَمِيعَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَيَّ مَا آتَيْتَنِي فَإِنِّي عَبْدُكَ الْمِسْكِينُ الْمُسْتَكِينُ الضَّعِيفُ الْفَقِيرُ الْمَهِينُ اللَّهُمَّ لا تَجْعَلْنِي نَاسِياً لِذِكْرِكَ فِيمَا أَوْلَيْتَنِي وَ لا [غَافِلا] لِإِحْسَانِكَ فِيمَا أَعْطَيْتَنِي وَ لا آيِساً مِنْ إِجَابَتِكَ وَ إِنْ أَبْطَأَتْ عَنِّي فِي سَرَّاءَ [كُنْتُ ] أَوْ ضَرَّاءَ أَوْ شِدَّةٍ أَوْ رَخَاءٍ أَوْ عَافِيَةٍ أَوْ بَلاءٍ أَوْ بُؤْسٍ أَوْ نَعْمَاءَ إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ

خدايا شام كردم درحالی كه براى تو تنها بنده كوچك و خوارى هستم كه براى خويش سود و زيانى را به دست ندارم و نمى توانم از خود پيش آمد بدى را بازگردانم، به اين امر بر خويش گواهى مى دهم، و در پيشگاهت به ناتوانى و كمى چاره ام اعتراف مى كنم، خدايا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و آنچه را به من و همه مردان و زنان مؤمن، از آمرزش در اين شب وعده دادى وفا كن، و آنچه را به من عنايت فرموده اى كامل ساز، كه من بنده بيچاره، درمانده، ناتوان، تهيدست خوار توام.

 

خدايا مرا فراموش كننده ذكرت قرار مده در آنچه سزاوار آنم فرمودى، و نه فراموش كننده احسانت در آنچه عطايم نمودى، و نه نااميد از اجابتت، گرچه مدّت زمانى طولانى گردد، چه در خوشى يا ناخوشى، يا سختى، يا آسانى، يا عافيت، يا بلا، يا تنگدستى، يا در نعمت همانا تو شنونده دعايى.

اين دعا را كفعمى از امام زين العابدين عليه السّلام روايت كرده كه در اين شبها، در حال قيام و قعود و ركوع و سجود مى‌خواندند. علاّمه مجلسى فرموده: بهترين اعمال در اين شبها، درخواست آمرزش و دعا است برای حوائج دنيا و آخرت خود، و پدر و مادر و خويشان، و برادران و خواهران مؤمن، چه آنان كه زنده اند، و چه آنان كه از دنيا رفته اند، و خواندن اذكار، و صلوات بر محمّد و آل محمّد عليهم السّلام به هر اندازه كه بتواند و در بعضى از روايات وارد شده: دعای جوشن كبير را در اين سه شب بخواند.

اعمال مخصوص شب نوزدهم رمضان

شب نوزدهم رمضان: اين شب با عظمت آغاز شب هاى قدر است و شب قدر آن شبى است كه در طول سال، شبى به خوبی و فضليت آن يافت نمى شود. عمل در اين شب از عمل در طول هزار ماه بهتر است و تقدير امور سال در اين شب صورت می گيرد و فرشتگان و روح كه اعظم فرشتگان الهى است، در اين شب به اذن پروردگار به زمين فرود می آيند و به محضر امام زمان (عج) مى رسند و آنچه را كه براى هر فرد مقدّر شده بر آن حضرت عرضه می دارند.

در اعمال این شب آمده است؛

اول: صد مرتبه أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ

دوم: صد مرتبه اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ

سوم: بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ فِی الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ فِی رِزْقِی وَ تَفْعَلَ بِی کَذَا وَ کَذَا و بجاى این کلمه حاجت خود را ذکر کند

اعمال مخصوص شب بیست و یکم رمضان

فضيلتش زيادتر از شب نوزدهم است و بايد اعمال آن شب را از غسل و احياء و زيارت و نماز هفت قُل هُوَالله و قرآن بر سر گرفتن و صد ركعت نماز و دعاى جوشن كبير و غيره در اين شب به عمل آورد و در روايات تاكيد شده در غسل و احياء و جدّ و جهد در عبادت در اين شب و شب بيست و سيّم و آنكه شب قدر يكى از اين دو شب است و در چند روايت است كه از معصوم سؤال كردند كه معيّن فرماييد كه شب قدر كداميك از اين دو شب است، تعيين نكردند. بلكه فرمودند ما اَيْسَرَ لَيْلَتَيْنِ فيما تَطْلُبُ يا آنكه فرمودند ما عَليْكَ اَنْ تَفعَلَ خيرا فى لَيلَتَيْنِ و نَحْوُ ذلِكَ وَقالَ شَيْخُنَا الصَّدُوق فيما اَمْلى عَلَى الْمَشايِخِ فى مَجْلِسٍ واحِدٍ مِنْ مَذْهَبِ الاِمامِيَّةِ وَ مَنْ اَحْيى هاتَيْنِ اللَّيْلَتَيْنِ بِمُذاكَرَةِ الْعِلْمِ فَهُوَ اَفْضَلُ

اعمال مخصوص شب بیست و سوم رمضان

اول: خواندن سوره عنکبوت و روم که حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.

دوم: خواندن سوره حم دخان

سوم :خواندن سوره قدر هزار مرتبه

چهارم: آنکه تکرار کند در این شب بلکه در تمام اوقات دعای فرج را.

پنجم: بخواند: اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

ششم: بخواند: اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی

هفتم: بخواند این دعا را که در اقبال است:

یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَى وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَى یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِبُ‏] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْلُ‏] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ بِکَیْفٍ [بِکَیْفَ‏] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْنَ‏] وَ لا بِحَیْثٍ [بِحَیْثُ‏] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‏ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ

پس دعا می‌کنی به آنچه بخواهى.

هشتم: آنکه غیر از غسل اوّل شب غسلى نیز در آخر شب کند و بدان که از براى غسل و احیاء این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تاکید شده شیخ در تهذیب روایت کرده از ابوبصیر از حضرت صادق علیه السلام که فرمود در شبى که امید مى رود شب قَدر باشد، صد رکعت نماز کن. بخوان در هر رکعت قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ را ده مرتبه.

گفتم فدایت شوم اگر قوّت نداشته باشم ، ایستاده بجا آورم؟ فرمود: نشسته بجا آور . گفتم اگر قوّت نداشته باشم، نشسته بجا آورم؟ فرمود: بجا آور به همان حالى که به قفا خفته اى در فراش خود.

و از دعائم الاسلام روایت است که حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ آله در دهه آخر ماه رمضان رخت خواب خود را جمع مى کرد و کمر همت خود را محکم مى بست براى عبادت و در شب بیست و سیم اهل خود را بیدار مى کرد و آنها را که خواب رُبُوده بود آب به صورتشان می‌پاشید و حضرت فاطمه صلوات الله علیها نمى گذاشت در این شب احدى از اهلش بخوابد و علاج مى فرمود خواب آنها را به کمى طعام و مهیا مى کرد آنها را براى احیای آن شب از روز.

یعنى امر مى فرمود که روز را خواب و استراحت کنند که شب خوابشان نبرد و احیا بدارند و مى‌فرمود محروم کسى است که از خیر امشب محروم بماند و روایت شده که حضرت صادق علیه السلام سخت مریض شده بود، چون شب بیست و سوم ماه رمضان شد موالى خود را امر فرمود که حرکتش دادند، به مسجد بردند و آن شب را در مسجد بود تا به صبح علامه مجلسى (ره) فرموده که هر مقدار قرآن که ممکن باشد در این شب بخواند و دعاهاى صحیفه کامله را بخواند. خصوصاً دعاى مکارم الاخلاق و دعاى توبه و روزهاى این شبها را نیز باید حرمت داشت و به عبادت و تلاوت و دعا به سَر آورد؛ زیرا که در احادیث معتبره وارد شده است که روز قدر در فضیلت مثل شب قدر است

مطالب ذیل از استفتائات مقام معظم رهبری گرفته شده اند

خوف ضرر بر اثر روزه

سؤال: من به لطف خداوند متعال دارای فرزندی هستم که شیرخوار است. ان‌شاء‌الله تعالی بزودی ماه مبارک رمضان فرا خواهد رسید. در حال حاضر می توانم روزه بگیرم ولی در صورت روزه گرفتن، شیرم خشک خواهد شد. با توجه به این‌که دارای بنیه ضعیفی هستم و کودکم هر ده دقیقه شیر می خواهد، چه وظیفه ای دارم؟
جواب: اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیرتان بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشید، روزه تان را افطار کنید، ولی برای هر روزی باید یک مدّ طعام به فقیر بدهید و قضای روزه را هم بعداً به‌جا آورید.

خوردن قرص فشار در حال روزه

سؤال: آیا خوردن قرص فشار خون در حال روزه جایز است یا خیر؟
جواب: اگر خوردن آن در ماه رمضان برای درمان فشار خون ضروری باشد، اشکال ندارد، ولی با خوردن آن روزه باطل می شود

مسافرت عمدی به قصد فرار از روزه
سؤال: آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
جواب: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، و در صورت مسافرت، ولو این‌که برای فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.

افطار عمدی روزه
سؤال: اگر فردی به‌خاطر عذری قوی، پنجاه درصد احتمال دهد که روزه بر او واجب نیست و به همین دلیل روزه نگیرد، ولی بعداً معلوم شود که روزه بر او واجب بوده، از جهت قضا و کفّاره چه حکمی دارد؟
جواب: اگر افطار عمدی روزه ماه مبارک رمضان به مجرد احتمال عدم وجوب روزه بر وی باشد، در فرض سؤال علاوه بر قضا، کفّاره هم بر او واجب است. اما اگر افطار به علت ترس از ضرر باشد و ترس هم منشأ عقلایی داشته باشد، کفّاره واجب نیست، ولی قضا بر او واجب است.

 

گزیده‌ای از بیانات مقام معظم رهبری (دام ظله)
رمضان، ماه پاک شدن و طهارت قلب و ماه مغفرت است؛ چون خدای متعال استغفار را در این ماه بیش از دیگر ایام سال مورد لطف و عنایت خود قرار میدهد. لذا در یک روایت وارد شده است که «فمن لم یغفر له فی رمضان ففی ایّ شهر یغفر له»؛ اگر کسی در ماه رمضان - که درهای رحمت و مغفرت الهی به روی انسانها گشوده است - نتواند به مغفرت و رحمت الهی دست پیدا کند، پس کِی چنین توفیقی نصیب او خواهد شد؟
۱۳۸۴/۰۷/۲۹

ماه رمضان تالار ضیافت الهی است؛ یک تالار عظیم که اگر کسی وارد آن تالار شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن‌جا خدای متعال آماده کرده، به خودش بهره‌یی برساند، بهره‌ی فراوانی خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه‌های دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است.
۱۳۸۳/۰۷/۱۳

احکام روزه

۱- روزه در شرع مقدس اسلام آن است که انسان در تمام روز،‌ با قصد اطاعت از فرمان خداوند، از خوردن و آشامیدن و چیزهای دیگری که به تفصیل گفته خواهد شد، خودداری کند.
نیت
۲- روزه مانند همه‌ی عبادتهای دیگر باید با نیت همراه باشد، بدین معنی که: خودداری انسان از خوردن و آشامیدن و سایر چیزهای باطل کننده‌ی روزه، بخاطر دستور خداوند باشد. و همین که چنین عزمی در او باشد کافی است و لازم نیست آن را بر زبان بیاورد.
۳- از آنجا که شروع روزه از اول فجر است، نیت آن هم باید از آن لحظه به تأخیر نیفتد، و بهتر آن است که پیش از فرا رسیدن فجر، نیت روزه کند.
۴- اگر مریض در اثنای روز ماه رمضان خوب شود، واجب نیست که نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد. ولی اگر پیش از ظهر باشد و کاری که روزه را باطل می‌کند از او سر نزده باشد احتیاط مستحب آن است که نیت روزه کند و روزه بگیرد و پس از ماه رمضان باید آن روز را قضا کند.
۵- روزی که انسان شک دارد که آخر شعبان است یا اول ماه رمضان (یوم الشک) واجب نیست روزه بگیرد، و اگر بخواهد روزه بگیرد نمی‌‌تواند نیّت روزه‌ی رمضان کند، بلکه می‌‌تواند قصد روزه‌ی مستحبی آخر شعبان یا روزه‌ی قضا یا مانند آن کند و اگر بعداً معلوم شود که رمضان بوده از رمضان حساب می‌‌شود و قضای آن روز لازم نیست، و اگر در اثنای روز بفهمد که ماه رمضان است باید از همان لحظه نیّت روزه‌ی رمضان کند.

چیزهایی که روزه را باطل می‌کند
۶- نُه چیز روزه را باطل می‌کند : اول خوردن و آشامیدن دوم: آمیزش جنسی، سوم: آنکه کاری کند که منی از او بیرون آید .(استمنا) چهارم: دروغ بستن به خدا و پیامبر و ائمه علیهم السلام، پنجم: رسانیدن غبار غلیظ به حلق، ششم: فرو بردن تمام سر در آب، هفتم: با حال جنابت یا حیض یا نفاس به اذان صبح رسیدن، هشتم: اماله با چیزهای روان، نهم: عمداً قی کردن. [موارد چهارم تا ششم بنابراحتیاط واجب مبطل است]
۱ـ خوردن و آشامیدن
۷- اگر روزه‌دار عمداً و آگاهانه چیزی بخورد یا بیاشامد روزه‌ی او باطل می‌شود خواه آن چیز از خوراکیها و آشامیدنیهای معمول باشد و خواه از چیزهای غیرخوراکی مانند کاغذ یا پارچه و امثال آن باشد و خواه زیاد یا کم باشد مانند قطره‌ی بسیار کوچک آب یا خرده‌ی کوچکی از نان.
۸-اگر روزه‌دار، چیزی را که لای دندان مانده است عمداً فرو ببرد، روزه‌اش باطل می‌شود.
۹- فرو بردن آب دهان روزه را باطل نمی‌کند.
۱۰- احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از استعمال آمپولهای مقوی یا مغذّی، یا آمپولهائی که به رگ تزریق می‌شود و نیز انواع سِرمهای خودداری کند. ولی تزریق آمپول برای بی‌حس کردن و نیز دارو گذاشتن در زخمها و جراحتها اشکال ندارد.
۱۱-احتیاط واجب آن است که روزه‌دار از دودهای انواع دخانیات و نیز مواد مخدری که از راه بینی یا زیر زبان جذب می‌شود خودداری کند.
۱۲- انسان نمی‌تواند بخاطر ضعف، روزه را بخورد ولی هر وقت دچار حرج و مشقّت شدند، می‌‌توانند افطار نموده و بعدا باید روزه آن روز را قضا نمایند.

۲ـ آمیزش جنسی
۱۳-آمیزش جنسی روزه را باطل می‌کند، هر چند منی بیرون نیاید.
۱۴- اگر فراموش کند که روزه است و آمیزش جنسی کند، روزه‌‌ی او باطل نمی‌شود، ولی هر لحظه که یادش آمد باید فوراً از حال آمیزش خارج شود وگرنه روزه‌اش باطل است.

۳ـ خود ارضایی جنسی( استمناء)
۱۵-اگر روزه‌دار عمداً کاری کند که منی از او بیرون بیاید روزه‌اش باطل می‌شود.
۱۶- محتلم شدن در روز (خروج منی در حال خواب) روزه را باطل نمی‌کند، و هر گاه روزه‌دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود، لازم نیست از خواب خود جلوگیری کند.
۱۷-اگر روزه‌دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از آن جلوگیری کند.

۴ـ دروغ بستن به خدا و پیامبر
۱۸- دروغ بستن به خدا و پیامبران و معصومین علیهم السلام بنابر احتیاط، موجب باطل شدن روزه می‌شود، هر چند بعداً توبه کند و بگوید که دروغ بسته است.
۱۹- نقل روایاتی که در کتب آمده است و انسان نمی‌داند که دروغ باشد، اشکال ندارد. هر چند احتیاط آن است که آنها را با نسبت به آن کتاب نقل کند.

۵ـ رساندن غبار غلیظ به حلق
۲۰- روزه‌دار بنابر احتیاط واجب باید غبار غلیظ را ـ مانند غباری که از جارو کردنِ زمین خاکی بر می‌خیزد ـ فرو ندهد، همچنین دود سیگار و دیگر دخانیات بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند.

۶ـ فرو بردن سر در آب
۲۱- اگر روزه‌دار عمداً تمام سر را در آب فرو ببرد، بنابر احتیاط واجب روزه‌اش باطل است و باید روزه‌ی آن روز را قضا کند.
۲۲- در حکم مسئله‌ی قبل فرقی نیست میان اینکه در هنگام فرو بردن سر در آب، بدن او نیز در آب باشد یا اینکه بدن او در بیرون باشد و فقط سر را در آب فرو ببرد.

۷ـ باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح
۲۳- کسی که در شب ماه رمضان دچار جنابت است باید تا پیش از اذان صبح غسل کند. اگر جنب عمداً تا آن هنگام غسل نکند روزه‌اش باطل است. این حکم در مورد روزه‌ی قضای ماه رمضان نیز جاری است.
۲۴- اگر در شب ماه رمضان جنب شود و بدون تعمد تا اذان صبح غسل نکند، مثل اینکه در خواب جنب شود و خواب او تا بعد از اذان صبح ادامه یابد، روزه‌اش صحیح است.
۲۵- کسی‌ که در بیداری جنب شده یا پس از جنب شدن در حال خواب، بیدار شده، و می‌داند که اگر بخواب رود، تا پیش از اذان صبح برای غسل بیدار نخواهد شد، جایز نیست قبل از غسل کردن بخوابد، و اگر خوابید و پیش از اذان غسل نکرد، روزه‌اش باطل است ولی‌ اگر احتمال می‌دهد که پیش از اذان صبح برای غسل بیدار خواهد شد و تصمیم بر غسل داشته باشد ولی بیدار نشود، روزه‌اش صحیح است ولی اگر دوباره خوابید و تا صبح بیدار نشد، باید قضای آن روز را بجا آورد.
۲۶- کسی‌ که در شب ماه رمضان وظیفه دارد غسل کند، اگر به دلیل تنگی وقت یا مضر بودن آب و امثال آن نتواند غسل کند، باید تیمم بدل از غسل بجا آورد.
۲۷-اگر در حال روزه در خواب جنب شود، روزه‌اش باطل نمی‌شود.
۲۸- اگر روزه‌دار در روز ماه رمضان و سایر ایام که روزه است در حال خواب جنب شد، پس از بیدار شدن واجب نیست فوراً غسل کند.
۲۹- زنی که عادت ماهانه پاک شده و باید غسل کند و همچنین زنی که از نفاس (خونریزی زایمان) پاک شده و غسل بر او واجب است، اگر غسل را تا اذان صبح روز ماه رمضان تأخیر اندازد روزه‌اش باطل است.
۳۰-زن اگر در حال روزه دچار عادت ماهیانه و یا زایمان شد، روزه‌‌ی او باطل می‌شود.

۸ـ اماله کردن
۳۱- اماله کردن با چیز روان، اگر چه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه را باطل می‌کند.

۹ـ قی کردن عمدی
۳۲- هرگاه روزه‌دار عمداً قی کند اگر چه بواسطه‌ی بیماری و مانند آن ناچار به این کار باشد، روزه‌اش باطل می‌شود ولی اگر سهواً یا بی‌اختیار قی کند اشکال ندارد.
۳۳- اگر در هنگام آروغ زدن چیزی در دهانش بیاید باید آن را بیرون بریزد و اگر بی‌اختیار فرو رود روزه‌اش صحیح است.

ادامه مطلب :

وجوب کفاره
۳۴- کارهایی که روزه را باطل می‌کند، هر گاه عمداً و از روی اختیار باشد، علاوه بر قضای روزه‌ی آن روز، کفاره را نیز بر انسان واجب می‌سازد. بجز در موردی که در مسئله‌ی بعد گفته خواهد شد.
۳۵- هر گاه کسی در شب ماه رمضان جنب شود و پس از جنابت به‌گمان این‌که پیش از اذان صبح بیدار می‌‌شود و غسل می‌‌کند، به خواب رود و تا هنگام اذان بیدار نشود،‌ قضای آن روز بر او واجب نیست.
۳۶- اگر به سبب بی‌اطلاعی از حکم شرعی، کاری را انجام دهد که روزه را باطل می‌‌کند ـ مثل این‌که نمی‌‌دانست خوردن دارو نیز مانند سایر خوردنی‌ها روزه را باطل می‌‌کند و در روز ماه رمضان دارو خورد ـ روزه‌اش باطل است و باید آن را قضا کند ولی کفاره بر او واجب نیست.
۳۷- اگر به جهتی باطل کردن روزه برای او جایز یا واجب شود، مانند اینکه او را مجبور کنند کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، یا برای نجات جان غریق خود را در آب بیندازد، در این صورت کفاره بر او واجب نیست ولی باید قضای آن روز را بجا آورد.
۳۸- کفاره‌ی روزه‌ی ماه رمضان، در شرع اسلام، یکی‌ از این سه چیز است: آزاد کردن یک برده، دو ماه روزه گرفتن، شصت فقیر را غذا دادن. و چون در این دوران ظاهراً برده ای وجود ندارد که بتوان آزاد کرد، مکلف باید یکی از آن دو کار دیگر را انجام دهد.
۳۹- غذا دادن به شصت فقیر را می‌توان به دو صورت انجام داد: اینکه با غذای آماده آنان را سیر کند، یا اینکه به هر نفر باندازه ۷۵۰ گرم (یک مدّ) گندم یا آرد یا نان یا برنج یا سایر مواد غذایی بدهد.
۴۰- اگر هیچیک از سه وظیفه‌ئی را که مخیر میان آنها است، نتواند انجام دهد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند. و اگر به هیچ وجه قادر بر دادن غذا به فقرا نیست کافی است که استغفار کند، یعنی با دل و زبان بگوید: استغفرالله (از خداوند بخشایش می‌طلبم).
۴۱- کسی که بخاطر عدم توانایی بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفه‌اش استغفار است، اگر بعدها تمکن پیدا کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، احتیاط آن است که این کار را بکند، اگرچه کفایت استغفار، بعید نیست.
۴۲- کسی‌ که می‌خواهد دو ماه کفاره‌ی روزه‌ی ماه رمضان را بگیرد باید یک ماه تمام و حداقل یک روز از ماه دوم را پی در پی بگیرد. و اگر بقیه‌ی ماه دوم پی در پی نباشد اشکال ندارد.
۴۳- اگر کسی با آمیزش جنسی حرام یا خوردن و نوشیدن حرام، روزه‌ی خود را در ماه رمضان بشکند، بنابر احتیاط هر سه کفاره (آزاد کردن برده، شصت روز روزه، غذا دادن به شصت فقیر) با هم بر او واجب می‌شود. و اگر هر سه برایش ممکن نباشد هر کدام را که ممکن است باید ادا کند. اگر چه واجب نبودن این احتیاط بعید نیست.
۴۴- اگر روزه‌دار، کاری را که باطل کننده‌ی روزه است، در یک روز بیش از یکبار انجام دهد، فقط یک کفاره بر او واجب می‌شود بلی، اگر این کار، آمیزش جنسی یا استمناء باشد احتیاط واجب آن است که بعدد دفعات آمیزش جنسی یا استمناء کفاره بدهد.
۴۵- اگر چیزی از اندرون روزه‌دار به دهان او برگردد، نباید آن را دوباره فرو برد، و اگر عمداً فرو برد قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.
۴۶- اگر روزه‌دار به گفته‌ی کسی که می‌گوید مغرب شده و اعتماد به گفته‌ی او نیست، افطار کند و سپس بفهمد که مغرب نبوده، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.
۴۷- کسی که برای کفاره‌ی روزه می‌خواهد به شصت فقیر غذا دهد (به شرحی که در مسائل قبل گفته شد) اگر به شصت فقیر دسترسی دارد نمی‌تواند سهم دو نفر یا بیشتر را به یک نفر بدهد، بلکه لازم است به تمام شصت نفر به اندازه‌ی سهم هر یک غذا بدهد. البته می‌تواند به عدد افراد خانواده‌ی شخص فقیر مقدار سهم آنان را به او واگذار کند و او آن را مصرف آنان نماید. و در فقیر تفاوتی میان بچه و بزرگ و زن و مرد نیست.
جاهایی که قضا واجب است ولی کفاره واجب نیست
۴۸- کسی که در روز ماه رمضان نیت روزه نمی‌کند، یا از روی ریا روزه می‌گیرد ولی هیچیک از کارهائی را که موجب باطل شدن روزه است انجام نمی‌دهد، قضای آن روز بر او واجب است ولی کفاره واجب نیست.
۴۹- کسی که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کرده و با حال جنابت یک یا چند روز، روزه بگیرد قضای آن روزها بر او واجب است.
۵۰- اگر در سحر ماه رمضان بدون اینکه تحقیق کند صبح شده یا نه، کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، سپس معلوم شود که در آن هنگام صبح شده بوده است، باید قضای آن روز را بگیرد. ولی اگر تحقیق کند و بداند که صبح نشده و چیزی بخورد، و بعد معلوم شود که صبح بوده است قضای آن روز بر او واجب نیست.
۵۱- اگر در روز ماه رمضان بخاطر تاریکی هوا یقین کند که مغرب شده یا کسی که خبر او شرعاً حجت است بگوید مغرب شده، و افطار کند سپس معلوم شود که هنوز در آن هنگام مغرب نبوده است، باید قضای آن روز را بجا آورد.
۵۲- اگر روزه‌دار در هنگام وضو برای نماز واجب قدری آب در دهان بگرداند و مضمضه کند، و آب بی‌اختیار فرو داده شد، روزه‌اش صحیح است و قضا بر او واجب نیست. ولی در غیر وضوی نماز واجب، احتیاط واجب آن است که قضا نماید.

احکام قضای روزه
۵۳- کسی که یک یا چند روز بیهوش و در حال اغماء بوده و روزه‌ی واجب از او فوت شده، لازم نیست قضای روزه‌ی آن روزها را به جا آورد.
۵۴-زن باید ایامی را که بخاطر عادت ماهیانه و یا زایمان روزه نگرفته پس از ماه رمضان قضا کند.
۵۵. کسی که بواسطه پیری نمی تواند روزه بگیرد، یا برای او مشقت دارد، روزه بر او واجب نیست. ولی در صورت دوم باید برای هر روز یک مد که تقریباً ده سیر است گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد.
۵۶. زن باردار اگر بر اثر روزه، خوف ضرر بر جنین داشته باشد و خوف وی هم دارای منشأ عقلایی باشد، افطار بر او واجب است و همچنین زنی که در دوران شیردهی است، اگر به دلیل کم یا خشک شدن شیر بر اثر روزه، خوف ضرر بر طفل خود داشته باشد، روزه را افطار کند، و در هر دو صورت برای هر روزی باید یک مد طعام - تقریبا ۷۵۰ گرم گندم یا نان و مانند آن - به فقیر بدهد و قضای روزه را هم بعدا بجا آورد.
۵۷. زن باردار و شیر ده اگر روزه برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید روزه‌هایی را که نگرفته است، قضا نماید و در صورت استمرار ضرر تا ماه رمضان سال بعد، قضا از وی ساقط است و فقط فدیه (یک مد طعام) بر او واجب است.
۵۸. اگر مکلّف از گفته پزشک یقین پیدا کند که روزه برای او ضرر دارد و یا از گفته وی یا منشأ عقلایی دیگری برای او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن برای او واجب نیست، بلکه جایز هم نیست و بعد از پایان مریضی باید قضای آن را بجا آورد.
۵۹- کسی که بخاطر بیماری روزه ماه رمضان را نگرفته، اگر بیماری‌اش تا ماه رمضان آینده ادامه یافت، قضای رمضانِ گذشته از او ساقط می‌شود و باید برای هر روز یک (مدّ) طعام بدهد.
۶۰- اگر در ماه رمضان بسبب عذری روزه نگیرد و بعد از رمضان عذر او برطرف شود و بای این حال قضای روزه‌ی خود را بجا نیاورد تا ماه رمضان آینده فرا برسد، باید روزه را قضا کند و برای هر روز یک (مدّ) طعام بدهد.
۶۱- اگر قضای روزه‌ی رمضان را چند سال به تأخیر بیندازد باید قضا را بگیرد و بخاطر تأخیر از سال اول کفاره (یک مدّ طعام) بدهد، ولی بخاطر تأخیر سالهای بعد چیزی بر او واجب نمی‌شود.
۶۲- کسی که باید برای هر روز یک مدّ طعام بدهد می‌تواند کفاره‌ی چند روز را به یک فقیر بدهد.

احکام روزه‌ی مسافر
۶۳- کسی که در ماه رمضان مسافرت می‌کند در هر موردی که نماز را باید شکسته بخواند نباید روزه بگیرد. و در هر مورد که باید نماز را چهار رکعتی (تمام) بخواند، مانند مسافری که ده روز در یک محل قصد ماندن می‌کند یا اینکه مسافرت شغل اوست، واجب است روزه را نیز به جا بیاورد.
۶۴- مسافرت در ماه رمضان هر چند برای فرار از روزه باشد جایز است. البته بهتر است به سفر نرود مگر اینکه سفر برای کار نیکو یا لازمی باشد.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی عصر امروز در دیدار سران قوا و جمعی از مسئولان و کارگزاران نظام، با اشاره به دشمنی مبنایی، عمیق و مستمر آمریکا با اصل نظام جمهوری اسلامی و ملت ایران تأکید کردند: شکست آمریکا در ماجرای اخیر در صورت ادای وظایف مسئولان، قطعی و بدون تردید خواهد بود.
رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار در سخنان مهمی در دو محورِ «رفتار صحیح در قبال امریکا، برجام و اروپا» و نیز «لوازم و ضرورت های حرکت راهگشای اقتصادی در داخل کشور»، چندین تجربه عبرت آموز در روابط ایران و غرب را یادآوری و تضمین‌های لازم اروپا برای ادامه یافتن برجام را تشریح کردند.
رهبر انقلاب اسلامی در ابتدای سخنان خود از ماه مبارک رمضان به عنوان فرصت خاص برای طراوت بخشیدن روح ایمان و معنویت یاد و خاطرنشان کردند: این فرصت برای همه مردم فراهم است اما این ماه برای نخبگان و مدیران کشور یک امتیاز مضاعف دارد تا با ارتباط بیش از پیش با خدا و تضرع و دعا، معنویت خود را جهت انجام رسالت سنگین مسئولیت، تقویت کنند.
حضرت آیت الله خامنه ای سپس وارد بحث اصلی خود شدند و با اشاره به مقاطع مختلف نظام جمهوری اسلامی و آزمون های مهم در هر یک از این مقاطع گفتند: جمهوری اسلامی در چهل سال گذشته همه مقاطع و حوادث گوناگون آنها را با قدرت و استقامت و با تدبیر پشت سر گذاشته و مقطع فعلی را نیز با قدرت و تدبیر، پشت سر خواهد گذاشت و مسیر پیشرفت خود را ادامه خواهد داد.
ایشان افزودند: از ابتدای انقلاب اسلامی و در همه این مقاطع، رژیم امریکا دشمن اصلی ملت ایران بوده و از همه ابزارها و ترفندهای سیاسی، اقتصادی امنیتی، نظامی و تبلیغاتی نیز استفاده کرده است اما در همه موارد هم شکست خورده است.
رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به تکرار تعبیر «براندازی» در صحبتهای مقامات امریکایی گفتند: این تعبیر، جدید نیست و مقامات امریکایی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، آن را بکار می بردند. حتی همان رئیس جمهوری که می گفت بدنبال براندازی نیستم، به دنبال براندازی بود و نیت و اهداف او نیز مشخص شد.
ایشان با تأکید بر اینکه بر اساس سنت الهی، در شکست دشمن هیچ تردیدی وجود ندارد، خاطرنشان کردند: سرنوشت رئیس جمهور کنونی امریکا بهتر از سرنوشت اسلاف خود همچون بوش و ریگان نخواهد بود و همانند آنها در تاریخ گم خواهد شد.
رهبر انقلاب اسلامی افزودند: البته براساس سنت الهی وظایفی هم بر عهده ما است و اگر این وظایف را انجام ندهیم، نمی توان درخصوص رسیدن به نتایج مورد نظر، اطمینان داشت.
حضرت آیت الله خامنه ای لازمه انجام وظایف و اتخاذ تصمیم صحیح در مقطع فعلی را بهره‌مندی از تجربه های گذشته دانستند و بر همین اساس به بیان ۶ تجربه و درس مهم در خصوص امریکا پرداختند.
ایشان در بیان تجربه اول گفتند: مجموعه برخوردهای امریکا از ابتدای مذاکرات هسته ای تاکنون، این تجربه مهم را به دست می دهد که جمهوری اسلامی ایران نمی تواند با امریکا تعامل کند زیرا امریکا پایبند به تعهدات خود نیست.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: برخی نگویند که پایبند نبودن به تعهدات، مربوط به این رئیس جمهور و به این دولت امریکا است، خیر؛ دولت قبل هم که با ما مذاکره کرد، تقریباً به همین روش عمل کرد و آنها نیز برجام را نقض و ایران را تحریم کردند.
ایشان با اشاره به سخنان دیپلمات های کشور درباره نقض مکرر روح و جسم برجام از جانب امریکا افزودند: با دولتی که معاهدات بین المللی را به راحتی و همانند آب خوردن، نقض می‌کند، نمی توان تعامل کرد. تجربه برجام، جواب آن کسانی است که بارها می گفتند چرا با امریکا، مذاکره و تعامل نمی کنید. بنابراین همه باید از این تجربه درس بیاموزند و بدانند که نمی توان با چنین دولتی تعامل و مذاکره کرد.

ادامه مطلب :

حضرت آیت الله خامنه ای خاطرنشان کردند: تجربه بدعهدی امریکا فقط مختص ایران نیست بلکه امریکا حتی با افراد تسلیم و نوکر خود همچون محمدرضا پهلوی و حسنی مبارک نیز چنین رفتاری داشته و دارد.
ایشان آشکار شدن عمق دشمنی امریکا با جمهوری اسلامی ایران را دومین تجربه برشمردند و گفتند: در مذاکرات سالهای اخیر و بعد از برجام، کاملاً مشخص شد که موضوعاتی همچون هسته‌ای و موشکی، مسئله اصلی نیستند بلکه مخالفت و دشمنی عمیق امریکا با اصل نظام اسلامی و ملت ایران به دلیل سربلندی این نظام در منطقه حساس و توسعه روحیه مقاومت و مخالفت بی ملاحظه با ظلم های امریکا و بلند کردن پرچم اسلام است و آنها می خواهند نظام اسلامی را از مؤلفه های قدرت و اقتدار خود تهی کنند.
ایشان به یک تجربه دیگر اشاره کردند و گفتند: هرگونه انعطاف در مقابل امریکا، به دلیل مصلحت سنجی های موسمی نه تنها دشمنی او را کمتر نخواهد کرد بلکه این دشمن را گستاخ تر خواهد کرد.
رهبر انقلاب اسلامی به انعطاف های دولت ایران در زمان بوش دوم اشاره و خاطرنشان کردند: در آن زمان برغم این انعطاف ها، بوش، جمهوری اسلامی ایران را محور شرارت نامید.
حضرت آیت الله خامنه ای به تحریم های دولت امریکا بعد از برجام نیز اشاره کردند و افزودند: در مقابل بسیاری از این تحریم ها اعتراض شد اما هیچ اقدام قوی انجام نگرفت و نتیجه این شد که رئیس جمهور امریکا، گستاخ تر و وقیحانه تر سخن می گوید.
ایشان با تأکید بر اینکه راه جلوگیری از دشمنی امریکا، انعطاف و کوتاه آمدن نیست، گفتند: این موضوع فقط مختص امریکایی‌ها نیست، همه غربی‌ها عمدتاً همین‌گونه هستند و ما فراموش نمی‌کنیم دوره ای را که رئیس جمهور ما طرفدار نرمش با غرب بود اما همین رئیس جمهور بر اساس موضوعاتی بی اساس، از طرف آلمان به دادگاه احضار شد.
رهبر انقلاب اسلامی در تبیین چهارمین تجربه تأکید کردند: ایستادگی در مقابل غربی ها، امکان بسیار زیاد عقب نشاندن آنها را بوجود می آورد.
حضرت آیت الله خامنه ای برای این تجربه به قضایای هسته ای در سالهای ۸۳ و ۸۴ اشاره کردند و گفتند: در آن سالها، برای آنکه پرونده هسته ای ایران در آژانس عادی شود، پذیرفته شد که تأسیسات هسته ای تعطیل و مهر و موم شوند اما آنها در مقابل نرمش ها و عقب نشینی های آن زمان، به هیأت ایرانی گفتند که باید تمام تأسیسات هسته ای ایران، جمع آوری و نابود شوند.
ایشان افزودند: در آن زمان، آنها حتی اجازه راه اندازی دو یا سه سانتریفیوژ را هم نمی دادند اما از زمانی که در مقابل زیاده خواهی های آنها ایستادیم و مهر و موم ها را شکستیم و جوانان مؤمن و انقلابی ما غنی سازی بیست درصد را انجام دادند، غربی‌ها به التماس افتادند و ضمن قبول غنی سازی ۳.۵ درصد، با ادامه فعالیت پنج تا شش هزار سانتریفیوژ نیز موافقت کردند.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: البته منشأ به رسمیت شناختن حق غنی سازی ایران، مذاکره نیست بلکه پیشرفت دانشمندان جوان ما و دستیابی به غنی سازی بیست درصد است وگرنه با مذاکره هیچ گاه حق ما را به رسمیت نمی شناختند.
حضرت آیت الله خامنه ای در جمع بندی این تجربه گفتند: باید در مقابل زیاده خواهی طرف مقابل، حرکت شجاعانه انجام داد.
ایشان، پنجمین تجربه درس آموز را، همراهی اروپا با امریکا در مهمترین موارد برشمردند و افزودند: ما بنای دعوا با اروپا را نداریم اما این سه کشور اروپایی نشان داده اند که در حساس‌ترین مواقع، با امریکا همراهی می کنند.
رهبر انقلاب اسلامی حرکت زشت وزیر امور خارجه فرانسه در مذاکرات هسته ای و تقسیم نقش پلیس بد و پلیس خوب با امریکا و همچنین مانع تراشی دولت انگلیس در قبال حق خرید کیک زرد براساس برجام را نمونه هایی از همراهی اروپا با امریکا برشمردند و تأکید کردند: اروپایی ها حرفهایی می زنند اما تاکنون ندیده ایم که به معنی واقعی کلمه در مقابل امریکا ایستاده باشند.
حضرت آیت الله خامنه ای در بیان ششمین تجربه مهم در قضایای برجام گفتند: در سالهای اخیر، این درس گرفته شد که گره زدن حل مسائل کشور بخصوص مسائل اقتصادی به برجام و خارج از کشور، یک خطای بزرگ است.
ایشان افزودند: هنگامی که ما مسائل اقتصادی و کسب و کار را به برجام گره می زنیم، نتیجه این می شود که صاحبان کار و سرمایه چند ماه منتظر امضا شدن یا نشدن برجام می مانند و بعد از آن هم منتظر اجرا شدن و یا اجرا نشدن آن هستند و سپس نیز منتظر اینکه آیا امریکا در برجام می‌ماند یا نمی ماند و در نهایت دستگاه فعال اقتصادی کشور همیشه معطل خارجی ها است.
رهبر انقلاب اسلامی در جمع بندی مباحث مربوط به تجربه های برجام تأکید کردند: باید در قضایای بعدی مراقب بود تا این تجربه ها تکرار نشوند و از یک سوراخ، دو بار گزیده نشویم.
رهبر انقلاب دل خوش کردن به مسائلی نظیر بی آبرو شدن امریکا و یا بروز اختلاف ظاهری میان امریکا و اروپا در ماجرای اخیر را نافی استفاده از تجربیات خواندند و افزودند: اینها واقعیات است اما مگر ما برای این چیزها مذاکره کردیم که حالا به آنها دلخوش کنیم.
ایشان خاطرنشان کردند: هدف از مذاکرات هسته ای برداشته شدن تحریم ها بود که بسیاری از آنها برداشته نشد، ضمن اینکه اخیراً تهدید می کنند تحریم ها را با وجود تأکید قطعنامه سازمان ملل باز می گردانند.
رهبر انقلاب همچنین در نکته ای مهم و اساسی با پرهیز دادن «عناصر سیاسی، مدیریتی و مطبوعاتی» از سرزنش یکدیگر درباره برجام تأکید کردند: نقد صحیح، منصفانه و عاقلانه ایراد ندارد و مسئولان هم باید به آنها توجه کنند اما اهانت، هتک حرمت، اتهام و ایجاد دو قطبی بر سر برجام نباید صورت گیرد و وحدت و همزبانی نباید نقض شود.
حضرت آیت الله خامنه ای سپس به طرح یک سؤال اساسی پرداختند: نحوه صحیح مواجهه با برجام بعد از خروج امریکا چیست؟
ایشان با بیان چند نکته در پاسخ به این سوال گفتند: نکته اول این است که باید مسائل را واقع بینانه ببینیم و بدون دلخوش کردن به احتمالات، آنها را صریح و واقع بینانه با مردم در میان بگذاریم.
رهبر انقلاب در همین زمینه به تصور باطل ورود ۱۰۰ میلیارد دلار به کشور پس از انعقاد برجام اشاره کردند و افزودند: متأسفانه برخی این تصور واهی را به مردم هم منتقل کردند.
دومین نکته ای که رهبر انقلاب درباره «نحوه مواجهه صحیح با برجام در شرایط فعلی» بیان کردند این واقعیت بود که اقتصاد کشور را از راه «برجام اروپایی» نمی توان درست کرد.
ایشان افزودند: برجام اروپایی البته مسئله ای است اما قرائن فراوان از جمله انصراف و تردید شرکت های بزرگ اروپایی و نیز سخنان مسئولان سه کشور اروپایی نشان می دهد اقتصاد کشور را از راه برجام اروپایی نمی توان به جلو برد.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به بدعهدی و بی صداقتی ۳ کشور اروپایی در اوایل دهه ۸۰ بر سر مسئله هسته ای افزودند: اروپایی ها باید ثابت کنند که این بار قصد تکرار آن بدعهدی را ندارند.
رهبر انقلاب اعتراض نکردن ۳ کشور اروپایی به امریکا در نقض مکرر روح و جسم برجام را مورد انتقاد قرار دادند و افزودند: اگر آنها به امریکا اعتراض می کردند ممکن بود کار به اینجا نرسد، اروپایی ها باید این غفلت را جبران کنند.
حضرت آیت الله خامنه ای خروج امریکا از برجام را نقض قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل خواندند و افزودند: اروپایی ها باید قطعنامه ای علیه امریکا به شورای امنیت ببرند و به این حرکت امریکا اعتراض کنند.
رهبر انقلاب اسلامی در تبیین شرایط لازم برای ادامه برجام با اروپایی ها تأکید کردند: سران ۳ کشور باید متعهد شوند و قول دهند که بحث موشک و حضور منطقه ای ایران را مطلقاً مطرح نخواهند کرد.
حضرت آیت الله خامنه ای مقابله صریح اروپایی ها با هرگونه تحریم امریکا علیه ایران را از دیگر شرایط ضروری برشمردند و خاطرنشان کردند: همه بدانند جمهوری اسلامی از مؤلفه های قدرت خود از جمله دفاع از راه دور قطعاً دست نمی کشد.
ایشان عمق راهبردی را از دیگر مؤلفه های اقتدار ایران خواندند و افزودند: حضور در منطقه و طرفداری ملتها از جمهوری اسلامی، عمق راهبردی ماست و هیچ دولت عاقلی از این مؤلفه های قدرت بخش صرف نظر نمی کند.
حضرت آیت الله خامنه ای همچنین اتحاد و اجتماع مردم زیر پرچم اسلام و افتخار نظام به شعارهای اسلامی را مایه قوام و استحکام کشور دانستند.
رهبر انقلاب اسلامی در باب تضمین های لازم اروپایی ها برای ادامه برجام افزودند: اگر امریکایی ها توانستند در فروش نفت ایران خلل وارد کنند اروپایی ها باید خرید نفت از ایران به مقدار مورد نیاز ما را تضمین کنند.
تضمین بانکهای اروپایی درباره دریافت و پرداخت وجوه تجارت دولتی و خصوصی با جمهوری اسلامی از دیگر نکاتی بود که حضرت آیت الله خامنه ای در همین زمینه بیان کردند.
ایشان خاطرنشان کردند: ایران با ۳ کشور اروپایی دعوا ندارد بلکه با توجه به سابقه اروپایی ها، ما به آنها اعتماد نداریم و به همین علت آنها باید تضمین های واقعی بدهند.
رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: اگر اروپایی ها در پاسخ به مطالبات ما تعلل کردند حق ایران برای آغاز فعالیتهای تعطیل شده هسته ای محفوظ است.
ایشان مسئولان سازمان انرژی اتمی را به آمادگی برای شروع احتمالی اینگونه فعالیتها فراخواندند و افزودند: الان غنی سازی ۲۰ درصد را آغاز نمی کنیم ولی باید آماده باشید که اگر لازم شد و دیدیم برجام فایده ندارد فعالیتهای تعطیل شده بواسطه برجام از سرگرفته شود.
بخش دوم سخنان رهبر انقلاب در دیدار مسئولان نظام به مسائل داخلی اختصاص داشت.
ایشان مسئله اول کشور را مسئله اقتصادی خواندند و افزودند: فعالیتهای دولت باید با گسترش خدمات ادامه پیدا کند اما با همه تلاشها وضع اقتصادی کشور تعریفی ندارد و بسیاری از مردم در فشار شدید گرانی و مشکلات هستند.
حضرت آیت الله خامنه ای حل مشکلات اقتصادی را در درجه اول در گرو اعتقاد قلبی مسئولان به چند مسئله دانستند و افزودند: باید عمیقاً باور کنیم که مشکلات اقتصادی با تکیه بر ظرفیتهای فراوان داخل کشور قابل حل است و نسخه های غربی نه در زمینه اقتصاد و نه در عرصه های دیگر نظیر جمعیت، حلّال مسائل و دشواریهای کشور نیستند.
ایشان به مسئولان خاطرنشان کردند: سپردن کارها به خارجی ها با توجه به بدقولی های آنها باید فقط در حد اضطرار باشد و فقط وقتی از امکانات داخلی مأیوس شدیم سراغ دیگران برویم.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به منابع و ذخایر طبیعی و معدنی، ظرفیتهای سرزمینی، نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده، دسترسی به آبهای بین المللی و دیگر نقاط قوت کشور تأکید کردند: کارشناسان معتقدند اگر ایران از این ظرفیتها بدرستی استفاده کند جزو اقتصادهای پیشرفته خواهد شد.
ایشان افزودند: باید با توجه به این واقعیتها برنامه ریزی و تدبیر کرد و به پیش رفت.
رهبر انقلاب با اشاره به جلسه چند هفته پیش با مسئولان کشور درباره مسائل اقتصادی افزودند: تصمیمات آن جلسه باید با جدیت پیگیری شود.
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به اینکه امریکایی ها وزارت خزانه داری خود را به اتاق جنگ علیه ایران تبدیل کرده اند افزودند: باید ستاد مقابله با این شرارت دشمن در مرکز اقتصادی دولت تشکیل شود و وزارت خارجه نیز به این مسئله کمک کند.
رهبر انقلاب افزودند: اقتصاد مقاومتی علاج همه مشکلات کشور است و امروز با توجه به اقدامات دشمن، باید بخشهایی از اقتصاد مقاومتی در اولویت قرار گیرد.
حضرت آیت الله خامنه ای، «اقتصاد مردمی» و ورود واقعی مردم به عرصه اقتصاد را کاملاً ضروری خواندند و افزودند: اقتصاد دولتی جواب نمی دهد و همانگونه که بارها گفته ام باید سیاستهای اصل ۴۴ جدی گرفته شود و بخش خصوصی را وارد میدان کنیم.
رهبر انقلاب فلسفه تشکیل صندوق توسعه ملی را کمک به بخش خصوصی برشمردند و خاطرنشان کردند: این صندوق کاملاً در اختیار دولت است اما منابع صندوق باید در اختیار فعالان بخش خصوصی قرار گیرد و نباید صرف مصارف جاری شود.
حضرت آیت الله خامنه ای اقتصاد نفتی را از عیوب اساسی اقتصاد ایران خواندند و خاطرنشان کردند: ۲۰ سال پیش گفتیم باید به جایی برسیم که هر وقت اراده کردیم درِ چاههای نفت را ببندیم و این ممکن است.
رهبر انقلاب افزودند: امروز ما اسیر نفت هستیم چرا که قیمت گذاری و خرید یا عدم خرید آن دست دیگران است این وضع باید تغییر کند و نفت به عنوان سرمایه ملی، واقعاً در اختیار ما باشد و وابستگی به آن را روز به روز کم کنیم.
اهمیت دادن به اقتصاد دانش بنیان، توجه به جوانان کارآفرین در رسانه ها، تقویت تولید داخل، اهمیت فراوان به کالای ایرانی و خودداری مطلق همه دستگاهها از خرید محصولات غیر ایرانی از دیگر نکاتی بود که رهبر انقلاب مورد تأکید قرار دادند.
ایشان در نکته پایانی این بخش از سخنانشان تأکید کردند: مسائل اقتصاد را نباید به برجام و امثال آن گره بزنیم، دیدید با برجام هم مشکل اقتصاد درست نشد بنابراین اقتصاد به عوامل دیگری نیاز دارد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در ادامه به سیاست خصمانه امریکایی‌ها در القای بن‌بست و تزریق ناامیدی و ناتوانی در جامعه اشاره کردند و گفتند: ملت ایران امروز به استقلال، ایستادگی، آبروی بین‌المللی و نفوذ منطقه‌ای خود افتخار می‌کند اما دشمن به دنبال آن است که با شایعه، دروغ و برجسته‌سازی ضعف‌ها، این احساس افتخار را از ملت سلب کند و با شکست جلوه دادن پیروزی‌ها و پیشرفت‌ها، حرکت امیدوارانه را که حلال مشکلات کشور است، از بین ببرد.
ایشان هدف جمهوری اسلامی را سربلند کردن اسلام وتحقق شریعت اسلامی در جامعه خواندند و در جمع‌بندی این بخش از سخنانشان تأکید کردند: ما با شناخت ظرفیت‌ها و توجه به تجربه‌ها و از همه مهمتر با استمداد از خداوند متعال،بدون تردید توانایی غلبه بر همه مشکلات اقتصادی را خواهیم داشت.
بخش پایانی سخنان رهبر انقلاب اسلامی به ارزیابی عملکرد سازمان ملل و تأکید بر لزوم پیگیری چند پرونده مهم از جنایات حقوق بشری امریکا اختصاص داشت.
ایشان عملکرد سازمان ملل را نامناسب و تحت نفوذ امریکا دانستند و گفتند: چندی قبل دبیرکل سازمان ملل یک روز پس از محکوم کردن جنایات سعودی‌ها علیه مردم یمن، حرف خود را پس گرفت. این نمونه‌ها نشان می‌دهد سازمان ملل تحت فشار امریکا و قارون‌های منطقه خلیج فارس است.
رهبر انقلاب اسلامی در برشمردن جنایات و پرونده‌های حقوق بشری امریکا به مواردی همچون «سوزاندن اعضای فرقه داودی‌ها در امریکا در زمان کلینتون»، «نگهداری و شکنجه فجیع زندانیان در زندان های گوانتانامو، ابوغریب عراق و یک زندان امریکایی در افغانستان»، «آزادی فروش سلاح در امریکا به دلیل منافع کمپانیهای اسلحه‌سازی»، «رفتار وحشیانه پلیس امریکا با سیاهپوستان»، «نقش مؤثر امریکا در ایجاد و حمایت از داعش»، «کمک به رژیم صهیونیستی در کشتار مردم از جمله در کشتار اخیر غزه» و «کمک و حمایت از سعودی‌ها در کشتار مردم یمن و سرکوب مردم بحرین» اشاره و تأکید کردند: سازمان ملل اگر سازمان ملل است و وابسته به رژیم امریکا نیست باید این پرونده‌ها را به‌طور جدی پیگیری و کوتاهی‌های گذشته خود را جبران کند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در پایان، سخنان جمهوری اسلامی را در مسائل مختلف سخنانی متین، مستدل و قابل اثبات خواندند و افزودند: جمهوری اسلامی در این سالها روزبروز قوی‌تر شده است و حرکت به سمت اقتدار بیشتر را در پرتو استحکام ساخت داخلی و رفتار صحیح مسئولان با مردم همچنان به پیش خواهد برد.
پیش از سخنان رهبر انقلاب اسلامی، رئیس‌جمهور ماه رمضان را ماه رحمت الهی و ماه مقاومت خواند و افزود: در طول ۴۰ سال گذشته مردم آزمایش خود را به‌خوبی پس داده‌اند و در همه فراز و نشیب‌ها از نظام، انقلاب، کشور و منافع ملی حراست کردند.
آقای روحانی با اشاره به مقاومت مردم در برابر فشارهای خارجی در سالیان اخیر، گفت: آنچه امروز سردمداران رژیم آمریکامی‌گویند برای مردم ایران تازگی ندارد چرا که این حرف‌ها کهنه و متعلق به چهل سال پیش است.
رئیس‌جمهور افزود: در برابر اقدام آمریکا در خروج از برجام به استثنای یک رژیم نامشروع و چند کشور کوچک، همه کشورهای جهان مخالفت کردند که این به معنای پیروزی ایران در صحنه سیاسی و حقوقی است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه در همه تصمیمات، رهبر انقلاب راهنما و هادی دولت بوده اند، خاطرنشان کرد: امروز در حال مذاکره با پنج کشور دیگر برجام هستیم و اگر چه آنها در زبان و اعلامیه‌های سیاسی، خود را متعهد به برجام می‌دانند اما باید در مقام عمل ببینیم که چگونه عمل خواهند کرد.
آقای روحانی از دیدار خود با رهبران دو کشور چین و روسیه و تماس با سه کشور دیگر اروپایی در هفته‌های آینده خبر داد و افزود: اگر این پنج کشور بتوانند منافع کشورمان بویژه منافع اقتصادی ما را در برجام تامین کنند برجام را بدون آمریکا ادامه خواهیم داد وگرنه تصمیم لازم را می‌گیریم و کشور با برجام یا بدون برجام به‌خوبی اداره خواهد شد.
رئیس‌جمهور دستاورد بزرگ حاصل از اقدامات اخیر آمریکا را هم‌صداتر شدن و متحدتر شدن ملت بزرگ ایران خواند و تصریح کرد: تردیدی نداریم که در شرایطی که ملت متحد ایران پشت سر رهبر انقلاب قرار گرفته، هیچ قدرتی نمی‌تواند این ملت بزرگ را به زانو در آورد.
آقای روحانی با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان در سال‌های ۹۰ و ۹۱، شرایط امروز کشور را با آن زمان متفاوت دانست و گفت: امروز شرایط بین‌المللی نیز متفاوت شده و آمریکا در انزوا قرار گرفته است و جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور قانون و صلح و کشوری که به عهد خود وفا می‌کند، مورد تجلیل افکار عمومی جهانیان است.
رئیس‌جمهور در تشریح اوضاع اقتصادی کشور گفت: در حال حاضر اتکا به نفت کمتر شده است، ضمن اینکه در دو ماه اول سال ۹۷ درآمدهای ارزی غیرنفتی نسبت به دو ماه مشابه سال گذشته ۲۸ و نیم درصد افزایش پیدا کرده که این به معنای آن است که ملت و بنگاه‌های اقتصادی مسیر خود را در راستای اقتصاد مقاومتی به‌خوبی طی کرده‌اند.
آقای روحانی درآمد ارزی غیرنفتی ایران در دو ماه گذشته را دارای تراز مثبت خواند و اعلام کرد: در همین مقطع تورم تک رقمی بوده و بازار سرمایه نسبت به سال ۹۲ حدود سه برابر افزایش پیدا کرده است.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه امروز نیازی به واردات گازوییل نداریم، گفت: می‌توانیم تا پایان سال جاری در تولید بنزین خودکفا شویم.
آقای روحانی خاطرنشان کرد: در مجموع در دولت یازدهم و دوازدهم ۱۱ فاز را در پارس جنوبی به بهره برداری رساندیم و تا پایان امسال چهار فاز دیگر در پارس جنوبی به بهره برداری خواهد رسید.
رئیس‌جمهور با اعلام اینکه در گندم امسال همانند دو سال گذشته خودکفا هستیم و در بسیاری از کالاهای اساسی در حال حرکت به سمت خودکفایی هستیم، گفت: تحریم‌ها و فشارها تأثیری در برنامه‌ریزی‌های سال ۹۷ و سال‌های بعد نخواهد داشت و مردم مطمئن باشند در هر شرایطی اداره کشور به‌خوبی پیش خواهد رفت.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه بسیاری از مشکلات را از جمله در مورد موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز پشت سر گذاشته‌ایم، خاطرنشان کرد: در زمینه آب اگر چه با کمبود منابع آبی روبرو هستیم اما دولت همه اقدامات لازم را برای استان‌های مختلف بخصوص استان‌هایی که دچار خشکسالی هستند انجام داده است.
آقای روحانی با اشاره به مسئله ارز، افزود: شاید از نظر آمریکایی‌ها پاشنه آشیل کشورمان موضوع ارز و هرج و مرج در بازار ارز بود اما این احتمال را از ماه‌ها پیش می‌دادیم لذا برنامه‌ریزی لازم را برای هر شرایطی حتی بدون برجام انجام داده‌ایم و در هر شرایطی ارز مورد نیاز مردم تامین خواهد شد.
آقای روحانی با بیان اینکه مردم در شرایط امروز کشور مسیر و راه انقلابی،دینی و ملی خود را ادامه خواهند داد، تاکید کرد: با استقامت و ایستادگی و تقوا، نصرت الهی را خواهیم دید و بدون تردید پیروزی نهایی از آن ملت ایران خواهد بود.

برگزاری این مراسم به شرح ذیل:

1. سخنرانی ریاست سازمان تبلیغات اسلامی جناب حجه الاسلام و المسلمین حاج آقا محمودی

2. سخنرانی امام جمعه محترم جناب حجه الاسلام والمسلمین حاج آقا ارزنده در رابطه با وظایف خطیر طلاب در ماه مبارک رمضان و استفاده درست از این ماه

3. سخنرانی مسئول فرهنگی آموزش و پرورش جناب آقای ماهروبختیاری و درخواست همکاری طلاب با نهضت سواد آموزی در جهت شناسائی افراد بی سواد و همچنین سخنرانی آقای ملک محمودی در رابطه با پیشگیری از اعتیاد و وظایف طلاب جهت روشنگری در این باب مهم

 

​?﷽?
?امیرالمؤمنین علے علیہ السلام:
☘ای کمیل اگر سختے و فشار بہ تو روے آورد، زیاد بگو: «لا حول و لا قوہ الا باللہ العلے العظیم»

تا سختے ها بر طرف گردد.
☘و اگر نعمتے از جانب خدا بہ تو رسید زیاد بگو: «الحمدللہ»

تا نعمت افزون گردد.
☘و چون روزیت دیر رسید زیاد بگو: «استغفراللہ ربے و اتوب الیہ»

تا روزیت، وسعت یابد.
?تحف العقول/ص168
❄️✨?✨❄️✨?✨❄