1.باید امر به معروف و نهی از منکر کننده بداند آنچه مکلف ترک نموده واجب و یا آن که مرتکب گردیده از منکرات است و بر کسی که چنین علم و آگاهی از کار دیگری ندارد واجب نیست.

2.باید آمر یا ناهی احتمال تاثیر دهد پس اگر مطمئن باشد که امر و نهیش موثر واقع نمی شود ،امر و نهی بر وی واجب نیست.

3.لازم است امر و نهی کننده بداند که شخص بر گناهش باقی است .پس اگر دانست که وی گناهش را ترک نموده و آن را تکرار نخواهد کرد امر به معروف و نهی از منکر بر او واجب نیست.

4.برخورد با گنهکار ضرر و مفسده ای برای امر و نهی کننده یا خویشان و برادران دینی اش نداشته باشد؛مگر معروف و منکر از اموری باشند که شارع مقدس اهتمام ویژه ای نسبت به آنها دارد؛مانند حفظ اسلام و امنیت جان و ناموس مسلمانان،بنابر این اگر شعائر اسلامی یا جان عده ای از مسلمانان در معرض خطر و نابودی شد باید اصل اهم و مهم مورد توجه قرار بگیرد و صرف ضرر دیدن موجب سقوط وظیفه نمی شود.

1.باید امر به معروف و نهی از منکر کننده بداند آنچه مکلف ترک نموده واجب و یا آن که مرتکب گردیده از منکرات است و بر کسی که چنین علم و آگاهی از کار دیگری ندارد واجب نیست.

2.باید آمر یا ناهی احتمال تاثیر دهد پس اگر مطمئن باشد که امر و نهیش موثر واقع نمی شود ،امر و نهی بر وی واجب نیست.

3.لازم است امر و نهی کننده بداند که شخص بر گناهش باقی است .پس اگر دانست که وی گناهش را ترک نموده و آن را تکرار نخواهد کرد امر به معروف و نهی از منکر بر او واجب نیست.

4.برخورد با گنهکار ضرر و مفسده ای برای امر و نهی کننده یا خویشان و برادران دینی اش نداشته باشد؛مگر معروف و منکر از اموری باشند که شارع مقدس اهتمام ویژه ای نسبت به آنها دارد؛مانند حفظ اسلام و امنیت جان و ناموس مسلمانان،بنابر این اگر شعائر اسلامی یا جان عده ای از مسلمانان در معرض خطر و نابودی شد باید اصل اهم و مهم مورد توجه قرار بگیرد و صرف ضرر دیدن موجب سقوط وظیفه نمی شود.

وظیفه پوشش و حجاب که اسلام برای زنان مقرر کرده است بدین معنی نیست که از خانه بیرون نروند.زندانی کردن و حبس کردن زن در اسلام مطرح نیست.در برخی از کشور های قدیم مثل ایران قدیم و هند، چنین چیزهایی وجود داشته است ولی در اسلام وجود ندارد.پوشش زن در اسلام این است که زن در معاشرت خود با مردان بدن خود را بپوشاند و به جلوه گری و خودنمایی نپردازد.حجاب فلسفه های زیادی دارد که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:

1.آرامش روانی:نبودن حریم میان زنان و مردان و آزادی معاشرت های بی بند وبار،هیجانات و التهاب های جنسی را فزونی می بخشد و این نوع انحراف را به صورت یک عطش روحی و یک خواست اشباع نشدنی در می آورد.

2.استحکام پیوند خانوادگی:شکی نیست که هر چیزی که موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد برای کانون خانواده مفید است و در ایجاد آن باید حداکثر کوشش مبذول شود و بالعکس هر چیزی که باعث سستی روابط زوجین و دلسردی آنان گردد به حال زندگی خانوادگی زیانمند است و باید با آن مبارزه کرد.فلسفه پوشش از غیر همسر مشروع،از نظر اجتماعی و خانوادگی این است که همسر قانونی شخص از لحاظ روانی عامل خوشبخت کردن او به شمار برود،در حالی که در سیستم آزادی کامیابی همسر قانونی از لحاظ روانی یک نفر رقیب و مزاحم و زندانبان  به شمار می رود و در نتیجه کانون خانوادگی براساس دشمنی و نفرت پایه گذاری می شود.

3.استواری اجتماع:کشانیدن تمایلات از محیط خانه به اجتماع،نیروی کار و فعالیت اجتماع را ضعیف می کند.برعکس آنچه که مخالفین حجاب خرده گرفتند و گفتند،حجاب موجب فلج کردن نیروی نیمی از افراد اجتماع است.بی حجابی و ترویج روابط آزاد موجب فلج کردن نیروی اجتماع است.

4.ارزش و احترام زن:حریم نگه داشتن زن میان خود و مرد یکی از وسائل مرموزی بوده است که زن برای حفظ مقام و موقعیت خود در برابر مرد از آن استفاده کرده است.اسلام زن را تشویق کرده است که از این وسیله استفاده کند.اسلام مخصوصا تاکید کرده است که زن هراندازه متین تر و باوقارتر و عفیف تر حرکت کند و خود را در معرض نمایش برای مرد نگذارد براحترامش افزوده می شود.  

نماز ارتباط تنگاتنگی با اخلاق دارد،از اینرو بی تردید اقامه آن می تواند جامعه را به کمال برساند.در ریشه کن کردن برخی از رذائل اخلاقی،نماز بهترین ابزار است.نماز معجون شفابخشی است که شخص مبتلا به بیماری گناه وصفات زشت اخلاقی را بهبود می بخشد.آیت الله جوادی عاملی می نویسد:"نماز،هم انسان را در برابر مشکلات اخلاقی،حقوقی و منکرات فقهی بیمه می کند،و هم در مشکلات مادی زندگی،او را از آسیب پذیری مصونیت می بخشد؛زیرا انسان هلوع آفریده شده است ؛هلوع کسی است که وقتی دچار حادثه دردناکی می شود،جزع و بی تابی می کند و اگر خیری نصیبش شود انحصار طلب و منوع می گرددو از دادن آن خیر به دیگراد امتناع می ورزد.غافل از اینکه اگر اهل سخاوت باشد آن خیر نازل،هم به دیگران می رسد و هم برای خودش می ماند و اگر منع کند،هم دیگران را از آن محروم و هم خود را بی بهره ساخته است.آنچه انسان را از این صفت زشت می رعاند و او را از بخل در عطا و از آسیب پذیری در حوادث نجات می دهد نماز است.ایشان درباره نقش محوری اقامه نماز در نیل به مقام ابرار می نویسد:"برای نیل به مقام ابرار همان گونه که باید به اصول دین معتقد بود ،و باید از مال محبوب خود در امور مذکور صرف کرد ،باید نماز را نیز برپا داشت."دستورها و احکام نماز نیز دارای حکمت هایی است که رعایت هر یک از آنها می تواند در جلوگیری از صفات زشت و متصف شدن به فضائل،انسان را مدد نماید.مثلا شرط حلال بودن مکان و لباس نماز گزار انسان را از تجاوز به حقوق دیگران باز می دارد.رعایت شرط پاک بودن آب وضو،مکان،لباس و بدن نماز گزار انسان را از آلودگی و بی مبالاتی دور می کند. شرط اخلاص انسان را از شرک ،ریا و سمعه باز می دارد. شرط قبله انسان را از بی هدفی و به هرسو توجه کردن باز می دارد.رکوع و سجده،انسان را از تکبر باز می دارد.توجه به پوشش مناسب در نماز انسان را از برهنگی و بی حیایی حفظ می کند…نماز جماعت انسان را از گوشه گیری نابجا نجات می دهد.احکام و شرایط نماز جماعت بسیاری از ارزش ها را زنده می کند،از جمله:مردمی بودن،عدم پیشی گرفتن از رهبر،نظم و انضباط،ارزشمند دانستن انسان های با تقوا،دوری از تفرقه،دوری از گرایش های مذموم نژادی،اقلیمی،سیاسی و حضور در صحنه که ترک هر یک از آنها منکر است.اگر نماز با شرایط و آداب اقامه شود دارای آثار زیادی در دنیا و آخرت است که البته بروز برخی از این آثار به مقدار خشوع و توجه بستگی دارد.آیت الله بهجت می فرماید:"نماز،بالاترین وقت ملاقات و استحضار و حضور در محضر خداست.

1-توبه:مهمترین آداب مقدماتی دعا توبه از گناهان است ،بنده گنهکار اگرچه ممکن است به خواسته خود نائل شود ؛ولی از هدف اصلی دعا که نزدیکی به خداست کم بهره خواهد بود .

2-انتخاب وقت مناسب:هیچگاه برای گفتگو با خداوند نامناسب نیست؛اما آنچه در روایات آمده حاکی از آن است که پاره ای از اوقات برای اجابت دعا مناسب تر است؛از آن جمله:روز عرفه،ماه رمضان،روز جمعه،وقت سحر ،زوال ظهر،و هنگام نماز عشا،هنگام بارندگی،بین اذان و اقامه،پس از نماز های واجب .

3-دعای جمعی:دعای جمعی سریع تر از دعای فردی به اجابت می رسد.امام صادق (ع) می فرماید:هرگاه چهار نفر برای یک خواسته دعا کنند پیش از آنکه متفرق شوند دعایشان مستجاب می شود.

دعا و درخواست از خداوند هر چند سبب می شود که انسان به بعضی از خواسته های خود نائل شود؛اما به معنای آن نیست که هر خواسته ای با دعا و توسل بر آورده گردد،بلکه دعا امری قانونمند است و شرایط و موانعی دارد؛از جمله:

1-دعا باید با کمال و اعتقاد و اخلاص صورت بگیرد؛چرا که عطایای الهی به اندازه نیت خالصانه سرازیر می شود؛امام علی (ع) می فر ماید بخشش الهی به اندازه نیت است.

2-خواسته و حاجت انسان باید معقول و مشروع باشد.

3-از شرایط بسیار مهم وموثر در استجابت دعا ایمان و عمل صالح است. کسی که پیمان خویش را در برابر خداوند شسته است نباید انتظار داشته باشد هر خواسته ای را به سرعت اجابت یافته ببیند.

4-گاهی بر آورده شدن حاجت شخص ،به مصلحت و نفع وی نیست و صلاح او در عدم استجابت آن است"بسا چیزی را خوش نمی دارید حال آنکه برای شما خوب است و شما چیزی را دوست می دارید ولی آن برای شما بد است،خدا می داند و شما نمی دانید."                                                 محمد کاظم روحانی             شفاعت و توسل       دفتر نشر معارف